Toelichting op de balans

Eigen vermogen

Tot het eigen vermogen van de gemeente worden gerekend het totaal per 31 december van alle reserves en het resultaat over het jaar. Zowel algemene als bestemmingsreserves worden tot het eigen vermogen gerekend. De reden hiervoor is dat alle reserves door de gemeente vrij kunnen worden aangewend, en een eerder vastgestelde bestemming altijd door de raad kan worden gewijzigd.

Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten:

De jaarrekening 2023 sluit met een gerealiseerd voordelig resultaat van afgerond € 11.953.000 Overeenkomstig het Besluit begroting en verantwoording Gemeenten en Provincies is dit saldo afzonderlijk op de balans opgenomen. Het verloop van alle reserves in 2023 wordt in onderstaand overzicht weergegeven:

Hierna zijn van alle reserves de aard en de reden vermeld. Tevens zijn de belangrijkste mutaties uit het boekjaar nader toegelicht. Onder “bestemming resultaat” staan de mutaties vermeld uit hoofde van de bestemming van het resultaat van het voorgaande boekjaar. De onttrekking uit de reserve kapitaallasten is een “vermindering in verband met afschrijvingen op activa waarvoor een specifieke bestemmingsreserve is gevormd”. Zie tevens de toelichting hierna.

Algemene reserve
De algemene reserve dient als buffer voor rekeningtekorten en wordt tevens ingezet om het algemeen weerstandsvermogen van de gemeente op peil te houden.

De belangrijkste mutaties in 2023 betroffen:

(Buiten)onderhoud scholen
Deze reserve is ingesteld om groot (buiten)onderhoud van schoolgebouwen uit te bekostigen. Met ingang van 1 januari 2015 komt het buitenonderhoud voor rekening van de schoolbesturen zelf. De gemeente blijft verantwoordelijk voor het onderhoud van gymnastiekonderwijs en eventuele calamiteiten aan schoolgebouwen, hiervoor zal een deel van de reserve in stand gehouden worden. Conform de begroting wordt het saldo tussen de geraamde en de werkelijke kosten verrekend met de reserve. In 202 is de afwijking, groot € 130.000 en ook de ontvangen huur Trefpunt van € 18.000, gestort in de onderhoudsreserve.

Vervanging lichtmasten
De reserve is bestemd voor de vervanging van lichtmasten op basis van de beheerplannen. De vervangingen van lichtmasten en armaturen in 2023 zijn volledig geactiveerd waardoor in 2023 géén mutatie plaatsvindt in de reserve. Deze reserve zou in aanmerking kunnen komen voor omzetting naar een egalisatievoorziening bij het herzien van het onderhoudsplan.

Uitvoering baggerplan
De reserve is ingesteld om de kosten van het baggeren van de watergangen op basis van het baggerplan Heusden 2012-2022 te dekken. Jaarlijks wordt jaarlijks een bijdrage van € 100.000 ten laste van de exploitatie gestort. De werkelijke kosten van het baggeren worden te zijner tijd ten laste van deze reserve gebracht. In 2022 is gestart met de voorbereiding van baggerwerkzaamheden voor Elshoutse wielen. De in 2023 betaalde voorbereidingskosten groot € 18.000 zijn ten laste van deze reserve gebracht.

Bovenwijkse voorzieningen
De reserve was ingesteld om kosten van bovenwijkse voorzieningen die ontstaan naar aanleiding van de ontwikkeling van bouwlocaties af te dekken.
In de raadsvergadering van 20 december 2022 is het doel van de reserve Bovenwijkse voorzieningen bijgesteld middels een nieuw instellingsbesluit. Ook is besloten om de reserve Rood voor Groen op te heffen en het saldo uit de reserve Rood voor groen te storten in de reserve Rood voor Groen.

Het nieuw geformuleerde doel van de reserve is: “Om bovenwijkse voorzieningen (mede) te kunnen bekostigen worden op grond van de Nota kostenverhaal bijdragen ontvangen bij nieuwbouwontwikkelingen. Daaronder vallen ook (eerder) ontvangen bijdragen in het kader van de reserve rood voor groen. En de bijdragen die worden ontvangen in het kader van de regeling kwaliteitsverbetering landschap. De ontvangen bijdragen moeten worden ingezet in lijn met het doel waarvoor de bijdragen zijn opgehaald.”
De stortingen in 2023 betreffen de bijdrages uit de lopende grondexploitaties voor € 237.000 daarnaast bijdrages uit gesloten overeenkomsten diverse initiatieven voor € 84.000. De uitgaven hebben betrekking op het groenproject Heidijk (Driewiel) en Erven Plus

Reserve bouw sociale huurwoningen
In de raadsvergadering van 20 december 2022 is de reserve bouw sociale huurwoningen ingesteld. Het doel van deze reserve is: “Een bijdrage leveren aan de realisatie van voldoende sociale huurwoningen ter ondersteuning van de realisatie van de doelstellingen in de Woonvisie van de gemeente Heusden op het gebied van sociale huur. Door verevening tussen projecten met meer en minder sociale huur dan 25%. Het gaat dan met name om de compensatie van het verschil in grondprijzen (bij sociale huur in vergelijking met commerciële verkoop) en nadrukkelijk niet om bijdragen in onrendabele investeringen (voor wat betreft de stichtingskosten) bij de realisatie van sociale huurwoningen.
In 2023 is € 32.000 gestort vanuit overeenkomsten gesloten bij bouwinitiatieven.

Reserve bijdrage bedrijven GOL
Sinds 2014 wordt van bedrijven OZB ontvangen ter financiering van de gebiedsontwikkeling Oostelijke Langstraat (GOL). Voor 2023 bedroeg deze bijdrage € 130.000.

Reserve sociaal domein
In 2019 is het instellingsbesluit van de reserve sociaal domein geactualiseerd. Sinds die tijd worden eventuele forse kostenoverschrijdingen in het sociaal domein ten opzichte van de reële raming die niet binnen de reguliere exploitatie opgevangen kunnen worden en initiatieven om de transformatie vorm te geven worden, uit de reserve gedekt. Tenover het reëel ramen staat dat een eventuele onderschrijding bij de rekening ten gunste komt van het reguliere begrotingssaldo. Voeding van de reserve vindt dus niet meer plaats. In 2023 is per saldo voor een bedrag van € 1.002.000 onttrokken uit de reserve.

Reserve integraalhuisvestingsplan (IHP)
Op 22 februari 2022 heeft de raad ingestemd met de actualisatie van het Integraal Huisvestingsplan onderwijs. In dit plan zijn de toekomstig verwachte investeringsuitgaven voor het upgraden, renoveren of nieuwbouw van de basisscholen binnen de gemeente opgenomen. Het gaat daarbij om forse investeringen waarbij de investeringsvolumes jaarlijks nogal verschillen. Om te voorkomen dat de exploitatie in jaren nauwelijks belast wordt en in andere perioden er piekbelastingen drukken op de exploitatie, is het voor een gelijkmatige druk op de begroting wenselijk om de lasten van het IHP te spreiden over de looptijd van het plan. Het plan zal periodiek worden geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. Voor het bepalen van de gemiddelde investeringslast wordt bij actualisatie van het IHP uitgegaan van een periode van 20 jaar. Voor de berekening van kapitaallasten wordt de dan geldende interne rekenrente aangehouden.

Het doel van de reserve is om schommelingen in de exploitatie voor de lasten van investeringen in het basisonderwijs te voorkomen en deze gelijkmatig over de looptijd te verdelen. De reserve wordt gevoed in jaren dat de werkelijke kapitaallasten van de geplande/werkelijk uitgevoerde investeringen lager zijn dan de gemiddelde jaarlast van het plan. Er worden bedragen uit de reserve onttrokken in de jaren dat de werkelijke kapitaallasten van de geplande/werkelijke uitgevoerde investeringen hoger zijn dan de gemiddelde jaarlast van het plan.
De storting in de reserve IHP bedraagt in 2023 € 970.000.

Reserve onderhoud riolering
In 2016 is deze reserve in principe opgeheven en is ervoor gekozen om te gaan werken met een tweetal voorzieningen. Gebleken is dat binnen deze voorzieningen niet alle posten kunnen worden ondergebracht en is de Reserve weer geactiveerd en als egalisatiereserve in gebruik genomen. Deze reserve wordt gemuteerd op basis van de verschillen die ontstaan op de exploitatie van de riooltaken (niet zijnde groot onderhoud en het spaardeel voor vervangingen). Op deze wijze blijven van derden verkregen middelen specifiek gereserveerd blijven om in te zetten voor optredende tekorten binnen kosten van het taakveld riolering. Dit zodat de middelen worden ingezet voor het doel waarvoor deze betaald zijn. De reserve heef het vastgestelde maximum van € 500.000 bereikt. Eventuele te storten bedragen worden daarom in 2023 niet toegevoegd.

Reserve kapitaallasten
Deze reserve is bestemd voor de dekking van de kapitaallasten van investeringen met economisch nut, maar met een maatschappelijk belang. De onttrekking in 2023 betreft de reguliere dekking van afschrijvingen. De specificatie van de saldi ultimo 2022 en 2023 luidt: